بررسی و تحلیل حرکت اشتدادی و تضعفی از منظر حکمت صدرایی
الموضوعات :
هادی ایزانلو
1
,
محمدمهدی کمالی
2
,
حسن خسروی
3
1 - دانشجوی دکتری حکمت متعالیه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - استادیار بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ایران
3 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، حوزۀ علمیۀ خراسان، مشهد، ایران
الکلمات المفتاحية: حرکت, اشتداد, تضعف, ملاصدرا, علامه طباطبایی,
ملخص المقالة :
یکی از مباحث مهم در فلسفة اسلامی، حرکت در جوهر است. حرکت جوهری بعنوان یکی از ابتکارات مهم ملاصدرا، عبارتست از سیلان وجود، یعنی ذات شیء، آن‌به‌آن و لحظه‌بلحظه در حال نو شدن و تغییر و تحول است. ازجمله مسائل مطرح در بحث حرکت جوهری، اشتداد و تضعف در حرکت است. یکی از وجوه اختلاف در این بحث، اشتدادی بودن یا تضعفی بودن حرکت است که بیشتر درباب حرکات أینی و وضعی مطرح شده است. مسئلة مورد بحث در پژوهش حاضر اینست که آیا حرکات مطلقاً اشتدادیند و همة موجودات در حال تکاملند، یا اینکه حرکت تضعفی و انتکاسی نیز وجود دارد؟ اهمیت این بحث از آن جهت است که بسیاری از مشکلات فلسفی، مانند اتحاد عاقل و معقول، جسمانیة‌الحدوث و روحانیة البقاء بودن نفس و معاد جسمانی، با حرکت جوهری اشتدادی قابل حل است. نتیجة بدست آمده از این پژوهش آنست که حرکت را چه خروج از قوه به فعل تفسیر کنیم و چه خروج از خفاء به ظهور، حرکت، مطلقاً اشتدادی است.
ابن‌سینا (1405ق) الشفاء، الطبیعیات، قم: کتابخانه آيت‌الله مرعشی نجفی.
بهمنیار بن مرزبان (1349) التحصیل، تهران: دانشگاه تهران.
پاپکین، ریچارد؛ استرول، آوروم (1389) کلیات فلسفه، ترجمة جلال¬الدین مجتبوی، تهران: حکمت.
جوادی آملی، عبدالله (1394) رحیق مختوم، بخش سوم از جلد سوم، قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1379) گشتی در حرکت، تهران: رجاء.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین‌بن محمد (1404ق) المفردات، قم: نشر الکتاب.
سبزواری، ملاهادی (1369) شرح المنظومة، تحقیق و تعلیق حسن حسن¬زاده آملی، تهران: نشر ناب.
سجادی، جعفر (1375) فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، تهران: اميرکبير.
شیروانی، علی (1377) شرح مصطلحات فلسفی بدایة الحکمة و نهایة الحکمة، قم: دفتر تبليغات اسلامی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1387) رساله خلق جديد پايان‌ناپذير، در مجموعه رسائل، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1416ق) نهایة الحکمة، قم: مؤسسة نشر اسلامي.
طریحی، فخرالدین (1375) مجمع البحرین، تهران: ناصر خسرو.
عبودیت، عبدالرسول (1388) درآمدی بر نظام حکمت صدرایی، تهران: سمت.
عبودیت، عبدالرسول (1390) فلسفه مقدماتی، قم: مؤسسة امام خمینی(ره).
فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1405ق) العین، قم: دار الهجرة.
کاپلستون، فردریک (1380) تاریخ فلسفه، ج1، ترجمۀ جلال‌الدین مجتبوی، تهران: سروش.
لاهیجی، محمدجعفر (1386) شرح المشاعر ملاصدرا، قم: بوستان کتاب.
مصباح یزدی، محمدتقی (1366) آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبليغات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1376) مجموعه آثار، تهران: صدرا.
معلمی، حسن (1394) حکمت صدرایی (شرح و تعلیقه بر الشواهد الربوبیة)، قم: حکمت اسلامی.
ملاصدرا (1378) رسالة فی الحدوث، تصحیح و تحقیق حسین موسویان، تهران: بنياد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1380) الحکمة المتعالیة في الأسفار الأربعة، ج7، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383الف) الحکمة المتعالیة في الأسفار الأربعة، ج3، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383ب) الحکمة المتعالیة في الأسفار الأربعة، ج4، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386) مفاتیح الغیب، تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
