فروتنی فکری در دانشجویان تحصیلات تکمیلی: مطالعه کیفی با روش نظریه داده‌بنیاد
الموضوعات :
زهرا داورپناه
1
,
محبوبه فولادچنگ
2
,
بهرام جوکار
3
,
راضیه شیخ الاسلامی
4
1 - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
2 - دانشگاه شیراز
3 - دانشگاه شیراز
4 - دانشگاه شیراز
الکلمات المفتاحية: فروتنی فکری, گشودگی ذهنی, تعهد به یادگیری, تحمل ابهام, نظریه داده‌بنیاد, دانشجویان تحصیلات تکمیلی,
ملخص المقالة :
فروتنی فکری به عنوان یک سازه روانشناختی چندبعدی، شامل پذیرش محدودیت‌های دانش خود، پرهیز از تعصب و آمادگی برای بازبینی باورها در پرتو شواهد جدید است. این پژوهش کیفی با هدف تدوین مدلی برای فرایند شکل‌گیری، موانع و تسهیل‌گرهای فروتنی فکری در دانشجویان تحصیلات تکمیلی، با استفاده از روش نظریه داده‌بنیاد انجام شد. داده‌ها از طریق ۳۴ مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری بخش روانشناسی تربیتی دانشگاه شیراز جمع‌آوری و با الگوی تحلیل اشتراوس و کوربین بررسی شدند. یافته‌ها نشان داد فروتنی فکری در سه بعد اصلی «گشودگی فکری»، «تعهد به یادگیری مستمر» و «تعادل در باورها» قابل مفهوم‌پردازی است. موانع اصلی شامل تعصب، ترس از تغییر، فشارهای اجتماعی و محدودیت آزادی آکادمیک بودند؛ در حالی که تسهیل‌گرهایی نظیر خودآگاهی، حمایت محیطی و تجارب مثبت شناسایی شدند. مدل ارائه‌شده نشان می‌دهد فروتنی فکری یک فرایند پویاست که از طریق پردازش انتقادی و تفکر تأملی تقویت می‌شود و پیامدهایی مانند توسعه یادگیری، تحول هویتی و تقویت روابط علمی دارد. این پژوهش بر ضرورت پرورش فروتنی فکری در محیط‌های آموزشی به عنوان عاملی کلیدی در مواجهه مثبت با چالش‌های فکری و اجتماعی تأکید می‌کند.
رفیعی، نفیسه و بنی‌طالبی، مجتبی (1403). مدل‌یابی رابطه هوش موفق و انعطاف‌پذیری شناختی با بهزیستی تحصیلی نقش میانجی تفکر خلاق در دانش‌آموزان. مجله روانشناسی، سال28(3)، 282–274.
صدری، مهدی، صمدیه، هادی و دیلمی، سمانه (1402). نقش واسطه‌ای لذت تحصیلی در رابطه میان ارضای نیازهای روانشناختی و درگیری عاملی دانشجویان. مجله روانشناسی، سال27(4)، 394–385.
ماشاالهی، میترا و فولادچنگ، محبوبه (1403). نقش واسطه‌ای خودکارامدی تحصیلی در رابطه سبک‌های هویت و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با تعهد تحصیلی دانشجویان. مجله روانشناسی، سال28(1)، 122–112.
Alfano, M., Iurino, K., Stey, P., Robinson, B., Christen, M., Yu, F., & Lapsley, D. (2017). Development and validation of a multi-dimensional measure of intellectual humility. PloS one, 12(8), e0182950. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0182950
Bak, W., & Kutnik, J. (2021). Domains of intellectual humility: Self-esteem and narcissism as independent predictors. Personality and Individual Differences, 177, 110815. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.110815
# Barrett, J. L. (2017). Intellectual humility. The Journal of Positive Psychology, 12(1), 1-2. https://doi.org/10.1080/17439760.2016.1167945
Bradley, E. H., Curry, L. A., & Devers, K. J. (2007). Qualitative data analysis for health services research: developing taxonomy, themes, and theory. Health services research, 42(4), 1758-1772. https://doi.org/10.1111/j.1475-6773.2006.00684.x
Conlon, C., Carney, G., Timonen, V., & Scharf, T. (2015). ‘Emergent reconstruction’in grounded theory: learning from team-based interview research. Qualitative Research, 15(1), 39-56. https://doi.org/10.1177/1468794113495038
Deffler, S. A., Leary, M. R., & Hoyle, R. H. (2016). Knowing what you know: Intellectual humility and judgments of recognition memory. Personality and Individual Differences, 96, 255-259. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.03.016
Finkel, E. J., Bail, C. A., Cikara, M., Ditto, P. H., Iyengar, S., Klar, S., ... & Druckman, J. N. (2020). Political sectarianism in America. Science, 370(6516), 533-536. DOI: 10.1126/science.abe1715
Green, J., & Thorogood, N. (2018). Qualitative methods for health research.
Gregg, A. P., & Mahadevan, N. (2014). Intellectual arrogance and intellectual humility: An evolutionary-epistemological account. Journal of Psychology and Theology, 42(1), 7-18. https://doi.org/10.1177/009164711404200102
Hanna, P. (2012). Using internet technologies (such as Skype) as a research medium: A research note. Qualitative research, 12(2), 239-242. https://doi.org/10.1177/1468794111426607
Hair, J. F., Black, W. C., & Babin, B. j., & Anderson, RE (2010). Multivariate data analysis. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Multivariate Data Analysis, 23(5), 572-586.
Jervis, R. (2017). Perception and misperception in international politics: New edition. Princeton University Press.
Gunn, H., Sheff, N., Johnson, C. R., & Lynch, M. P. (2017). Intellectual Humility. https://philpapers.org/rec/GUNIH
Knott, E., Rao, A. H., Summers, K., & Teeger, C. (2022). Interviews in the social sciences. Nature Reviews Methods Primers, 2(1), 73. https://www.nature.com/articles/s43586-022-00150-6
Krumrei-Mancuso, E. J., & Rouse, S. V. (2016). The development and validation of the comprehensive intellectual humility scale. Journal of Personality Assessment, 98(2), 209-221. https://doi.org/10.1080/00223891.2015.1068174
Krumrei-Mancuso, E. J., Haggard, M. C., LaBouff, J. P., & Rowatt, W. C. (2020). Links between intellectual humility and acquiring knowledge. The Journal of Positive Psychology, 15(2), 155-170. https://doi.org/10.1080/17439760.2019.1579359
Krumrei-Mancuso, E. J., Pärnamets, P., Bland, S., Astola, M., Cichocka, A., de Ridder, J & Van Bavel, J. J. (2024). Toward an understanding of collective intellectual humility. Trends in Cognitive Sciences. https://www.cell.com/trends/cognitive-sciences/fulltext/S1364-6613(24)00228-6
Koetke, J., Schumann, K., & Porter, T. (2022). Intellectual humility predicts scrutiny of COVID-19 misinformation. Social Psychological and Personality Science, 13(1), 277-284. https://doi.org/10.1177/1948550620988242
Leary, M. R., Diebels, K. J., Davisson, E. K., Jongman-Sereno, K. P., Isherwood, J. C., Raimi, K. T., ... & Hoyle, R. H. (2017). Cognitive and interpersonal features of intellectual humility. Personality and Social Psychology Bulletin, 43(6), 793-813. https://doi.org/10.1177/0146167217697695
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. sage. Porter, T., & Schumann, K. (2018). Intellectual humility and openness to the opposing view. Self and Identity, 17(2), 139-162. https://doi.org/10.1080/15298868.2017.1361861
Porter, T., Schumann, K., Selmeczy, D., & Trzesniewski, K. (2020). Intellectual humility predicts mastery behaviors when learning. Learning and Individual Differences, 80, 101888. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2020.101888
Porter, T., Leary, M. R., & Cimpian, A. (2024). Teachers’ intellectual humility benefits adolescents’ interest and learning. Developmental psychology. 10.1037/dev0001843
Priest, M. (2017). Intellectual humility: An interpersonal theory. Ergo, an Open Access Journal of Philosophy, 4. https://doi.org/10.3998/ergo.12405314.0004.016
Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for information, 22(2), 63-75. https://doi.org/10.3233/EFI-2004-22201
Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research (Vol. 15). Newbury Park, CA: sage. https://doi.org/10.1111/phpr.12228
Worthington Jr, E. L., Davis, D. E., & Hook, J. N. (2016). Introduction: Context, overview, and guiding questions. In Handbook of Humility (pp. 17-32). Routledge.
Zagzebski, L. T. (1996). Virtues of the mind: An inquiry into the nature of virtue and the ethical foundations of knowledge. Cambridge University Press.
