الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه¬های ایران
الموضوعات :
اباذر اشتری مهرجردی
1
,
طاها عشایری
2
,
طاهره جهان پرور
3
1 - استادیار موسسه مطالعات اجتماعی و فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ تهران، ایران
2 - استادیار دانشكده علوم اجتماعي و عضو هئیت علمی گروه تاریخ و علوم اجتماعی علوم اجتماعي دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
3 - دانشجوی دکترای جامعه شناسی فرهنگی، گروه علوم اجتماعي دانشكده علوم اجتماعي ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاداسلامی، واحد تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: رضایت شغلی, هیئت‌علمی, هرم مزلو, محرومیت نسبی, منزلت شغلی,
ملخص المقالة :
شغل هیئت‌علمی، یکی از مهم‌ترین عوامل در توسعه صنعتی و اجتماعی کشور هست، به‌طوری‌که کیفیت نیروی انسانی و سرمایه انسانی بستگی به کیفیت اساتید هیئت‌علمی مؤسسات آموزشی و دانشگاهی دارد، راهبرد مهم بهبود توسعه جامعه، حفظ و نگهداشت اساتید از طریق ارتقای رضایت شغلی آن‌هاست. هدف اصلی پژوهش مدل راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه به روش فراترکیب کیفی است. روش پژوهش از نوع استقرایی فراترکیب کیفی در بازه زمانی 1370 الی 1403 است که به روش نمونه‌گیری غیر احتمالی (تعمدی) از 87 اسناد علمی (استخراج‌شده از پایگاه علمی نورمگز، مگ ایران و ایران داک)، بعد از غربالگری و گزینش، 40 سند علمی به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و وارد فاز تجزیه‌وتحلیل با نرم‌افزار Excell و Maxqda 2022 شدند. نتایج نشان می‌دهد که اجتماعی (سرمایه اجتماعی، منزلت اجتماعی، سبک رهبری، فرهنگ‌سازمانی) فرهنگی (تناسب آموزشی امکانات علمی و آموزشی؛ عدالت آموزشی؛ هنجارهای اخلاقی-دانشگاهی؛ توانمندسازی آموزشی؛ سبک زندگی) روانی (فردی؛ شغلی؛ شخصیتی) اقتصادی (رضایت مالی؛ حمایت رفاهی؛ ثبات کلان اقتصادی) سیاسی (حکمرانی سیاسی مدیریت دانشگاهی) زمینهای (زمینهای طول خدمت) مهم‌ترین راهبردهای ارتقای رضایت شغلی اساتید احصاء و شناسایی‌شده‌اند
[1]اشرف، گیتی و رضایی، محمدحسن. «فرهنگ‌سازمانی پیش‌بینی کننده رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی»، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت چالش‌ها و راهکارها، شیراز.1393
[2]اصغری، فیروزه. رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی در ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 24، ص 195-230.1394.
[3]آراسته، حمیدرضا.«رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانش‌آموخته خارج از کشور در ایران»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره ۱، ص 97_125. 1382
[4]آقایاری هیر، توکل.« بررسی میزان رضایت شغلی زنان شاغل دانشگاه تبریز و برخی عوامل مرتبط با آن»، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز.1391.
[5]باقی‌پور، علی. بررسی عوامل افزایش رضایت شغلی اساتید دانشگاه اصفهان و ارائه پیشنهادهایی برای بالا بردن کارآیی، کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان،1370.
[6]بری‌مانی، ابوالقاسم؛ نیازآذری، کیومرث و صالحی، محمد. «شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران»، فصلنامه مهارت‌های روانشناسی تربیتی، شماره ۴، دوره ۲، ص ۲۶_۳۹. 1390.
[7]بشارتی، رضا. «مطالعه عوامل مؤثر بر میزان رضایت شغلی مدرسین رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر و ارائه راهکارهایی برای ارتقای آن»، مجله پرستاری و مامایی، دوره ۱۹، شماره ۱۲، ص ۹۷۶_۹۸۵. 1400.
[8]تیموری، مریم؛ توتونچی، مینا؛ صالحی، مهرداد؛ حسن‌زاده، اکبر . «رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲، ص ۲۲۷_۲۳۶. 1386.
[9]جعفر زاده کرمانی، زهرا؛ فتاحی، رحمت‌الله.«بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران»، فصلنامه علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی، دوره ۷، شماره ۱، ص ۵_۲۴. 1383
[10]جعفری کلیشمی، علی. بررسی تأثیر فرهنگ‌سازمانی بر رضایت شغلی در بین کارکنان دانشگاه محیط‌زیست، کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی،1392.
[11]جمالی، غلامرضا و افتخاری، عابدین.« ارائه مدل ساختاری متغیرهای مرتبط با رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز»، مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲۴، ص ۱۳_۲۳. 1395.
[12]حضرلو، رقیه. بررسی اثر علی مشارکت در تصمیم‌گیری بر تعهد و رضایت شغلی: آزمون نقش میانجی ویژگی‌های شغلی و عملکرد در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه،1393.
[13]خاتمی، میرحمید و چم آسمانی، معصومه. بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی و نقش آن در توسعه منابع انسانی دانشگاه، نشریه منابع انسانی، پیاپی 13، ص 31-45. 1390.
[14]خالصی، شهناز. رابطه سبک و کیفیت زندگی کاری با میزان کارآفرینی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه، کارشناسی آرش، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. 1395.
[15]خان محمدی، ثریا . سنجش و تحلیل رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی با روش تجزیه‌وتحلیل چندمعیاره، کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی ارومیه، دانشکده فناوری‌های صنعتی،1395.
[16]خاوری، لیلی و یوسفیان، جواد. « مقایسه رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی غیرفعال و فعال در ورزش دانشگاه یزد»، فصلنامه المپیک، شماره ۱، ص ۴۹_۶۰. 1386.
[17]خسروی، زهره . « بررسی عوامل فشار آفرین شغلی و تعیین عوامل پیش‌بینی کنندهٔ رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا (س)» ، فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان‌شناختی زنان، دوره 1، شماره 3، ص 90_124. 1382.
[18]دانشمند، محبوبه. بررسی ویژگی‌های شخصیت و سرمایه روان‌شناختی با رضایت شغلی در اعضای هیئت‌علمی دانشگاه، کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،1395.
[19]دانشمندی، محمد؛ حبیبی، هنگامه؛ سیرتی نیر، مسعود؛ زارعیان، آرمین و پیشگویی، امیرحسین. «رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای منتخب نظامی، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی»، دوره 12، شماره ۶، ص 466_۴۵۸. 1391.
[20]دهقانی، رضا. بررسی تناسب فرد- سازمان و تأثیر بر رضایت شغلی در سازمان‌های دوقطبی (شواهدی از دانشگاه)، کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز، دانشکده مدیریت و حسابداری،1391.
[21]راعی، مرتضی؛ کامکار، منوچهر ؛ لندران اصفهانی، سعید و سلاسل، ماهان.« پیش‌بینی رضایت شغلی از طریق ارزش‌ها در اعضای هیئت‌علمی دانشگاه»، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، ص ۳_۱۱. 1390.
[22]رحمانی، سلیمان. مطالعه رابطه چابکی سازمانی و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی و کارکنان دانشگاههای پیام نور استان کرمانشاه، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب،1394.
[23]رشادت جو، حمیده؛ داودی، محمدحسین و پروهان، روح‌انگیز. ارائه مدلی برای افزایش رضایت اعضای هیئت‌علمی مراکز آموزش مجازی، نشریه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت، شماره ۶۴، ص ۲۷_۴۴. 1399.
[24]رفیعی، محمد؛ جهانی، فرزانه و موسوی پور، سعید. « بررسی رضایت شغلی اعضاء هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال ۱۳۸۸»، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، شماره ۱، ص 45_۳۵. 1390.
[25]رنجبر، منصور و وحید شاهی، کوروش. بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، نشریه گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، دوره 4، شماره ۲، ص 92_99. 1386.
[26]زارعی، حمیده. عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های کشاورزی ایران، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی
[27]زمین پرداز، مهدی. بررسی تأثیر جوسازمانی بر رضایت شغلی کارمندان دانشکده فنی مهندسی دانشگاه اصفهان، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان مرکزی، مرکز پیام نور دلیجان.1394.
[28]زمینی، سهیلا و حسینی نسب، داود. « بررسی رابطه فرهنگ‌سازمانی در میان اعضای هیئت‌علمی و با رضایت شغلی کارکنان دانشگاه تبریز»، مجله مدیریت فرهنگ‌سازمانی، دوره 7، شماره 20، ص 121_138. 1388.
[29]سرداری، صدیقه. بررسی و مقایسه رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد و دولتی زنجان بر مبنای نظریه دوعاملی هرزبرگ، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم تهران،1380.
[30]سلطان‌زاده، وحید؛ قلاوندی، حسن و فتاحی، مسلمو « بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شیراز»، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، شماره ۲، ص 149_۱۲۵. 1391.
[31]سلطانی زاده، نرگس. بررسی تأثیر فرهنگ‌سازمانی بر رضایت شغلی در کارکنان دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی (کارمندان و اعضای هیئت‌علمی)، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده مدیریت و حسابداری،1393.
[32]سلیمانی‌نژاد، علی و دریس، سکینهو. «بررسی رابطه بین تعهد سازمانی، کیفیت زندگی کاری و ویژگی‌های شخصیتی با رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده علوم پزشکی آبادان»، اولین کنفرانس ملی مدیریت، روانشناسی و علوم رفتاری، تهران. 1400.
[33]سلیمی، قربانعلی. بررسی رابطه فرهنگ‌سازمانی با میزان رضایت شغلی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه قم، کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان،1388.
[34]شکری، عادل؛ دانا، تورج؛ حمصی، امیرهومن و توتونچیان، سولماز.« بررسی ارتباط بین استرس شغلی و رضایت شغلی در اعضای هیئت‌علمی دانشگاه مطالعه موردی یک دانشگاه در تهران»، نشریه مدیریت نوآوری و راهبردهای عملیاتی، دوره ۴، شماره ۱، ص ۷۳_۸. 1402.
[35]شکوهی آشان، بدر؛ فخرایی، سیروس و ابراهیم پور، داود. «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی مراکز آموزش عالی شهرستان مراغه»، نشریه مطالعات جامعه‌شناسی، شماره ۴، ص ۶۹_۸۶. 1389.
[36]شکیب، عبدالحمید؛ رجایی، علیرضا. «عوامل مؤثر بر رضایتمندی شغلی استادان دانشگاه آزاد اسلامی»، فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، دوره 2، شماره 8، ص 285-297. 1385.
[37]صافی، محمدهادی؛ فلاحی خشکناب، مسعود؛ راسل، مهدی و رهگذر، مهدی.« رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره ۴، ص 323_332. 1389.
[38]طاهری، ماهدخت؛ اسدی لویه، عطاالله؛ خوشرنگ، حسین . ارتباط بین سبک‌های رهبری مدیران گروه‌های آموزشی و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی، مجله پرستاری و مامایی جامع‌نگر، شماره ۱، ص ۵۶_۶۳. 1393.
[39]عزیزیان کهن، نسرین . سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های تربیت‌بدنی ایران و ارائه مدل بهینه، دکتری تخصصی، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران،1393.
[40]عزیزیان کهن، نسرین و فراهانی، ابوالفضل. «تدوین مدل ارتباطی سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های تربیت‌بدنی ایران»، سومین همایش ملی علوم و فناوری‌های نوین ایران، تهران. 1396.
[41]غلامی قلعه، فرزانه. بررسی رابطه بین مهارت‌های ارتباط کلامی کارمندان و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور استان اصفهان، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،1393.
[42]فروغی، فیض‌الله؛ خرازی، هادی؛ ایرانفر، شیرین؛ رضایی، منصور.« رضایت شغلی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲، ص ۳۳۵_۳۴۲. 1386.
[43]قموشی، زهرا؛ پورکریمی و احتشام، زهرا. «پیش‌بینی چندگانه رضایتمندی شغلی با استفاده از مولفه های بالندگی حرفه ای اعضای هیئت‌علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی»،نشریه نامه آموزش عالی، پیاپی 64 ، ص 7 -24. 1402.
[44]کریمی، سعید . «بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 23، ص 89_104. 1385.
[45]محرابی، محبوبه .« بررسی میزان رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور استان هرمزگان و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن در سال 1390»، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان ۱۳۹۲، دوره ۳، شماره ۵، ص ۱۱۸_۱۲۳. 1390.
[46]محمودی، سارا؛ حسنی، محمد؛ حسین پور، علیرضا؛ بقایی، رحیم .بررسی رابطه بین هویت‌سازمانی با رضایت شغلی و رفتار فرانقش در میان اعضای هیئت‌علمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،1391.
[47]مصطفی نژاد، چیمن. بررسی رابطه بین پاسخگویی با رضایت شغلی و درک از سیاست‌های سازمانی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه، کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،1391.
[48]ملکشاهی، فریده؛ فرهادی، علی و امینی، فریبا. «بررسی رضایتمندی شغلی اساتید هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی لرستان»، فصلنامه یافته، شماره ۱، ص ۴۸-62، 1389.
[49]موتمنی، همایون؛ حاجی زاد، محمد و صالحی، محمد. «بررسی انتظارات و عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران»، مجله مهارت‌های روانشناسی تربیتی، شماره ۷، ص ۵۵_۶۴. 1390.
[50]مهدوی، انیسه؛ حسومی، طاهره. « تعیین رابطه به‌کارگیری فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات با رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن»، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره ۳، ص ۲۷_۴۴. 1395.
[51]میرکمالی، سید محمد نارنجی ثانی، فاطمه. بررسی مقایسه‌ای رابطه کیفیت زنگی کاری و رضایت شغلی بین اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای تهران و صنعتی شریف، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،1386.
[52]نقیبی، ترانه؛ جمشیدی، محمدرضاو دوبختی، فرامرز.« بررسی میزان رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان و عوامل مؤثر بر آن در سال ۱۳۹۲»، مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲۱، ص 130-108. 1395.
[53]Al-Smadi, M. S. & Qblan, Y. M. ‘Assessment of job satisfaction among faculty members and its relationship with some variables in Najran University’. Journal of Education and Practice, 6(35), 117-123. 2024
Retrieved from Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fu lltext/EJ1086377.pdf [54]Aminah, M. Y. Mohd, H. A. R. Azizul, A. A. H. Fatimah, A. & Mohd, N. N. ‘Metacognitives and morals: the qur'an as a guide’. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 12(4), 659-664.2021.
[55]Armstrong, M. & Taylor, S. ‘Armstrong’s hand book of human resource management practice (13th ed). Kogan Page Limited.
[56]August, L. & Waltman, J. ‘Culture, climate, and contribution career satisfaction among female faculty’. Research in Higher Education, 45, 177–192.2004.
[57]Barnes, A. Employee motivation in the Irish financial sector: How maslow’s hierarchy of needs can help to explain this phenomenon–A case study of Bank of Ireland. National College of Ireland. 2021.
[58]Bauman, Z. & Donskis, L. “Moral blindness: The loss of sensitivity in liquid modernity’. Polity Press.2014.
[59]Boyer, E. L. Scholarship reconsidered: Priorities of the professoriate. Princeton, NJ: Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching. 1990.
[60]Burke, R. J. & Ng, E. ‘ The changing nature of work and organizations: Implications for human resource management’. Human Resource Management Review, 16(2), 86–94. 2006
https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2006.03. 006 [61]Demir, S. ‘ The role of self-efficacy in job satisfaction, organizational commitmentmotivation and job involvement’. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 85 205-224,2020.
doi: 10.1468 9/ejer.2020.85.10. [62]Gaudiano, V. Sense of Belonging and Disillusionment: A Phenomenological Reading of Community Dynamics. In Baggio, A.M. Baldarelli, MG. & Idowu, S.O. (Eds.), Populism and Accountability:
Interdisciplinary Researches on Active Citizenship, CR, Sustainability, Ethics and Governance. (pp. 209–233). Springer International Publishing, Cham. 2023. [63]Getahun, T. Tefera, B. F. & Burichew, A. H. ‘Teacher’s job satisfaction and its relationship with organizational commitment in Ethiopian primary schools: Focus on primary schools of Bonga Town’. European Scientific Journal, 12(13), 1857- 7881 (Print) e - ISSN 1857- 7431.2016. doi: 10.19044/esj.2016.v12n13p380.
[64]Givaki, E. Davoudi, H. Manzari, A. Alipour, Sh. ‘Job Satisfaction Prediction based on Job Motivation and Emotional Intelligence of Managers and Employees’, Iranian journal of educational Sociology, 1(7), 112-118. 2018.
[65]Hee, O. C. Shi, C. H. Kowang, T. O. Fei, G. C. & Ping, L. L. ‘Factors influencing job satisfaction among academic staffs’. International Journal of Evaluation and Research in Education (IJERE), 9(2), 285-291. 2020. doi: 10.11591/ijere.v9i2.20509.
[66]Hoppock, R. Job Satisfaction. American, New York: Harper.1395.
[67]Idrus, N. I. Hashim, N. Rahman, N. L. A. & Pisal, N. A. “ The Impact of Employees’ Motivation Factors toward Job Satisfaction”. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 12(3), 660–672.2022.
[68]Ingsih, K. Wuryani, W. & Suhana, S. The role of work environment, work motivation, and leadership to improve employee performance with job satisfaction as an intervening variables. Academy of Strategic Management Journal, 20(3), 1–11.2021.
[69]Rasdi, J.R.,Omar, R.M., Alias, Z., Zaremohzzabieh, S.N. & Ahrari, S.’The relationship between workload and performance of research University Academics in Malaysia: The mediating effects of career commitment and job satisfaction’. Asian Journal of University Education, 17(2), 85–99. 2021. https://doi.org/10.24191/ajue.v17i2.
[70]Jamali,J. , Rasdi,R.M. Zoharah Omar, Siti Noormi A., Zaremohzzabieh,Z. and Ahrari.S.A.’The Relationship betweenWorkload and Performance of Research University Academics in Malaysia: The Mediating Effects of Career Commitment and Job Satisfaction’. Asian Journal of University Education 17: 85–99.2021.
[71]Judge, T. A. Weiss, H. M. Kammeyer-Mueller, J. D. & Hulin, C. L. ‘Job attitudes, job satisfaction, and job affect: A century of continuity and of change’. Journal of Applied Psychology, 102(3), 356–374. 2017. https://doi.org/10.1037/apl0000181Jung
[72]Long,K.,Pongsakornrungsilp,P.Pongsakornrungsilp, S.Ngachonpam H., and Kumar.V. Key Determinants of Job Satisfaction among University Lecturers. Social Sciences 12: 153.2023. https://doi.org/10.3390/socsci12030153
[73]Kumari, N. ‘ Job satisfaction of the employees at the workplace’. European Journal of Business and Management, 3(4), 11-30.2011.
[74]Kuwaiti, A. A. Bicak, H. A. & Wahass, S.’ Factors predicting job satisfaction among faculty members of a Saudi higher education institution’. Journal of Applied Research in Higher Education, 12(2), 296–310. 2020 .https://doi.org/10.1108/ jarhe-07-2018-0128
[76]Lautsch, B. A. & Scully, M. A. Restructuring time: Implications of work-hours reductions for the working class. Human Relations, 60(5), 719–743. 2016. https://doi.org/10.1177/0018726707079199
[77]Lee, S. E., Maura M.Ph., and Dahinten.V.S.’ Factors Related to Perioperative Nurses’ Job Satisfaction and Intention to Leave’. Japan Journal of Nursing Science 17: 1–8.2020
[78]Lima, W. and Allida, D. Relationship between Job Satisfaction and Job Performance among Faculty in Selected Faith-Based Universities in Haiti. East African Journal of Education and Social Sciences 4(1)30-37. 2023. Doi:https://doi.org/10.46606/eajess2022v03i06.0253.
[79]Locke, E. A. The nature and causes of job satisfaction. In M. Dunette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology (pp. 1297–1343). Rand McNally College Publishing Company.1976.
[80]Maslow, A. H. . ‘A theory of human motivation’. Psychogical Review, 50(4), 370-396. 1943.
https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/h0054346
[81]Nguyen, P. T. Yandi, A. & Mahaputra, M. R. ‘ Factors that influence employee performance: Motivation, leadership, environment, culture organization, work achievement, competence and compensation (A study of human resource management literature studies)’. Dinasti International Journal of Digital Business Management, 1(4), 645–662. 2020. https://doi.org/10.31933/dijdbm.v1i4.389
[82]Nguyen, P. T. Yandi, A. & Mahaputra, M. R. ‘ Factors that influence employee performance: Motivation, leadership, environment, culture organization, work achievement, competence and compensation (A study of human resource management literature studies)’. Dinasti International Journal of Digital Business Management, 1(4), 645–662. 2020.
[83]Ponomariov, B. & Boardman, C. ‘ The effect of informal industry contacts on the time university scientists allocate to collaborative research with industry’. Journal of Technology Transfer, 33, 301–313.2008. [84]Qawi Noori,A.’ Job satisfaction variance among public and private school teachers: A case study’, Cogent Education, 10:1, 2189425,2023. DOI: 10.1080/2331186X.2023.2189425
[85]Richard, F. G. Joseph, L. L. & Billy, B. ‘Job satisfaction, life satisfaction, and turnover intent among food–service managers’. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 42, 28–37.2001. doi: 10.1016/S0010-8804(01)80036-7
[86]Robbins, S. P. & Coulter, M. Management (7th ed). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education. 2012.
[87]Rosser, V. J. ‘ Faculty members intentions to leave: A national study on their worklife and satisfaction’. Research in Higher Education, 45, 285–309.2004.
[88]Saba, I. ‘Measuring the job satisfaction level of the academic staffin bahawalpur colleges’. The International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 1(1), 12–19.2011.
[89]Scanlan J.N. & Still, M. ‘Job satisfaction, burnout and turnover intention in occupational therapists working in mental health’. Australian occupational therapy journal, 60, 310–318. 2013.
doi: 10.1111/1440-1630.12067
[91]Spector, P. E. (2020). Here’s how to measure employee job satisfaction. Retrieved fromhttp://paulspector .com/ organisational-behavior/heres-how-to-measure-employee- job-satisfaction
[92]Ștefan, S. C. Popa, Ș. C. & Albu, C. F. ‘ Implications of Maslow’s hierarchy of needs theory on healthcare employees’ performance’. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 16(59), 124–143.2020.
[93]Suyono, J. & Mudjanarko, S.’ Motivation Engineering to Employee by Employees Abraham Maslow Theory’. Journal of Education, Teaching and Learning, 2(1), 27–33. 2017. https://www.learntechlib.org/p/209153/
[94]Szromek, A.R. and Wolniak, R.Job Satisfaction and Problems among Academic Stain Higher Education. Sustainability, 12, 4865; 2020. doi:10.3390/su12124865
[95]Tentama, F., Pusparina A.R., and Pipih M.” The Effect and Implications of Work Stress and Workload on Job Satisfaction”. International Journal of Scientific and Technology Research 8: 2498–2502,2019.
[96]Vroom, H. V. ‘ Ego–involvement, job satisfaction and job performance’. Personnel Psychology, 15, 159–177.1962.
[97]Wang, Z. & Zhang, L. ‘An empirical study on relations among person–organization fit, job satisfaction and turnover intention’. Chinese Journal Management, 3, 379–385. 2010. doi: 10.3969/j.issn.1672 884X.2010 .03 .011
[98]Yuan Chen, Ch. ‘Are Professors Satisfied With Their Jobs? The Factors That Influence Professors’ Job Satisfaction’, SAGE Open July-September 2023: 1–16. 2023.
[99]Zumeta, W. & Raveling, J. S. The best and brightest for science: Is there a policy problem here? In M. P. Feldman & A. N. Link (Eds.), Innovation policy in the knowledge-based economy (pp. 121–161). Boston: Kluwer Academic Publishing. 2001.
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی
دانشگاههای ایران
* اباذر اشتریمهرجردی ** طاها عشایری *** طاهره جهانپرور
* استادیار موسسه مطالعات اجتماعی و فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛ تهران، ایران.
** استادیار دانشكده علوم اجتماعي و عضو هئیت علمی گروه تاریخ و علوم اجتماعی علوم اجتماعي دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
*** دانشجوی دکترای جامعه شناسی فرهنگی، گروه علوم اجتماعي دانشكده علوم اجتماعي ارتباطات و رسانه، دانشگاه آزاداسلامی، واحد تهران، ایران.
تاریخ دریافت: 29/02/1404 تاریخ پذیرش: 27/03/1404
چکیده
شغل هیئت‌علمی، یکی از مهم‌ترین عوامل در توسعه صنعتی و اجتماعی کشور هست، به‌طوری‌که کیفیت نیروی انسانی و سرمایه انسانی بستگی به کیفیت اساتید هیئت‌علمی مؤسسات آموزشی و دانشگاهی دارد، راهبرد مهم بهبود توسعه جامعه، حفظ و نگهداشت اساتید از طریق ارتقای رضایت شغلی آن‌هاست. هدف اصلی پژوهش مدل راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه به روش فراترکیب کیفی است. روش پژوهش از نوع استقرایی فراترکیب کیفی در بازه زمانی 1370 الی 1403 است که به روش نمونه‌گیری غیر احتمالی (تعمدی) از 87 اسناد علمی (استخراج‌شده از پایگاه علمی نورمگز، مگ ایران و ایران داک)، بعد از غربالگری و گزینش، 40 سند علمی به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و وارد فاز تجزیه‌وتحلیل با نرم‌افزار Excell و Maxqda 2022 شدند. نتایج نشان می‌دهد که اجتماعی (سرمایه اجتماعی، منزلت اجتماعی، سبک رهبری، فرهنگ‌سازمانی) فرهنگی (تناسب آموزشی امکانات علمی و آموزشی؛ عدالت آموزشی؛ هنجارهای اخلاقی-دانشگاهی؛ توانمندسازی آموزشی؛ سبک زندگی) روانی (فردی؛ شغلی؛ شخصیتی) اقتصادی (رضایت مالی؛ حمایت رفاهی؛ ثبات کلان اقتصادی) سیاسی (حکمرانی سیاسی مدیریت دانشگاهی) زمینهای (زمینهای طول خدمت) مهم‌ترین راهبردهای ارتقای رضایت شغلی اساتید احصاء و شناسایی‌شده‌اند.
واژههای کلیدی: رضایت شغلی، هیئت‌علمی، هرم مزلو، محرومیت نسبی، منزلت شغلی.
نوع مقاله: علمی
نقش علم در جامعه، بدون شک امری خطیر و بسیار مهم جهت ارتقای سطح توسعه جامعه بوده و تحقیقات آموزشی و علمی با توسعه انسانی از بعد فردی، اجتماعی و فرهنگی، بسیار نزدیک هستند. به دلایل اهمیت بالای رضایت شغلی در ساختار دانشگاهی، توجه به آن امری مهم بوده و رضایت شغلی ناشی از کارهای علمی، می‌تواند به افزایش انگیزه علمی و خدمت مضاعف به جامعه کمک کرده و آن‌ها را
به‌سوی دستاوردهای عظیمی سوق دهد [95]. خلق رضـایت شغلی برای کارمـندان به حفظ و نگهداشت نیروی
نویسنده عهدهدار مکاتبات: طاها عشایری T.ashayeri@uma.ac.ir
چکیده
|
رشد نظام آموزشی، تحولات فناوری علمی و حل مسائل جوامع بشری در سراسر جهان می‌انجامد. فهم و شناسایی دلایل موفقیت و شکست یک‌نهاد علمی در آینده جهت ارتقای رضایت شغلی و سطح علمی دانشگاه، بهبود کارآیی و عملکرد نیروی شاغل در سازمان، قابل‌توجه و ارزشمند است. سازمان‌های موفق را باید با تمرکز بر دستیابی به رضایت شغلی نیروی آن‌ها مشاهده کرد [53]. اساتید که وظیفه مهمی ازجمله آموزش، پژوهش، خدمات و راهنمایی و مشاوره (مسئولیت‌های چهارگانه) را دارند، توجه به رضایت شغلی آن‌ها بسیار حائز اهمیت است [98] ولین پژوهش‌هایی که رضایت شغلی اساتید را مورد برسی قرار دارند [75] به دو مؤلفه عملکرد شغلی و تعهد سازمانی بیشترین تأکید را نموده‌اند [70] آگاهی از زمینه و شرایط تأمین رضایت شغلی اساتید دانشگاه، می‌توانند به تصمیم سازی سیاسی عمومی کمک بهتری کرده و مسئولان جامعه را به تنظیم سیاست‌های جهت تداوم سلامت دانشمندان و تأسیس مؤسسات آموزشی نوین ترغیب نماید [59] که اثر بازگشتی آن توسعه اجتماعی و فرهنگی را تقویت میکند. همچنین دستاوردهای صنعتی و پژوهشی آن‌ها می‌تواند به ارتقای کیفیت تولیدات و خدمات صنعت و استقرار صنایع جدید و قوی منجر شود [99]. ارتباط شغلی بیشتر اساتید دانشگاه با نظام صنعت می‌تواند به دلیل پرداخت بالای حقوق، حفظ منزلت و احترام اجتماعی آن‌ها و اعتماد نهادی متقابل بین ساختار و عاملیت به رضایت شغلی آن‌ها بینجامد [83]. رضایت شغلی، از مفاهیم و شاخص پذیرفته‌شده در نظریه و پژوهش‌ها بوده که برای گونه‌های مختلف شغلی و محیطی، سازمان‌های شغلی ازجمله محیط بیمارستان‌ها، حاکمیت، حرفه‌ها، مؤسسات نظامی، مؤسسات علمی و دانشگاهی کاربرد فراوانی دارد[87] و [56] رضایت شغلی، اصطلاحی است که اولین بار توسط محققی بنام هوپوک1 (1935)، توسعه یافت، وی آن را به جنبه‌های روان‌شناختی و فیزیولوژیکی کارکنان تعریف میکند که نشانگر بازخوردی از محیط کاری آن‌هاست. به تأسی از ایشان؛ محققان سازمانی، روانشناسی و جامعه‌شناسی، این دیدگاه را توسعه دادند [96] و [85]. در رضایت شغلی مؤلفه‌هایی ازجمله رضایت از محیط کاری، رضایت از ساعت کاری، دستمزد بسیار و مرخصی‌ها مهم و
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 98 |
سنتی، حرفه‌ای؛ مستقل، مؤثر و مهم در سطح بالای سلسله‌مراتب دانشگاهی تلقی می‌شود [75]. به‌هرحال در دهه‌های گذشته مواردی ازجمله جهانی‌شدن، فردگرایی و نئولیبرالیسم، روی محیط‌های شغلی دانشگاهی تأثیر گذاشته و در این میان بخش‌های آموزشی دوره‌های تکمیلی بایستی بر این چالش‌های اساسی غلبه کنند [58]، تأمین و ارتقای رضایت شغلی؛ سازوکار مناسب پاسخ به این چالش‌ها بوده و می‌تواند جلوی مهاجرت نخبگان، فرار مغزها و فرسودگی شغلی آن‌ها را بگیرد. رضایت شغلی اساتید دانشگاه، بر روی توانایی آن‌ها برای تربیت استعدادها و تلاش جهت تأمین انگیزه‌های آموزش‌دهنده [65]؛ تأثیر فراوانی دارد. داشتن تعهد شغلی در اثر رضایت؛ منجر بروندادهای سازمانی و کارایی شغلی کارکنان می‌شود [86] این در مورد اعضای هیئت‌علمی به دلیل، افزایش احساس امنیت آن‌ها بسیار الزامی است [53] بر این اساس دانشگاه‌ها برای پروش استعدادها و قابلیت‌های اساتید در رشته‌های مختلف، مسئول بوده و این گروه از منابع انسانی مفید در حال و آینده یک جامعه درزمینه آموزشی و پژوهشی محسوب می‌شوند که تأثیر ذاتی بر تمدن‌سازی، تربیت دانشجویان موفق، ماهر و بهنجارسازمانی دارند؛ توجه به این قشر؛ انگیزه و علاقه دانشجویان تحت آموزش را به دلیل تلاش مضاعف و فقدان دغدغه ذهنی اساتید؛ برای رشد و تحولات جامعه و رهایی آن از مشکلات اقتصادی و وابستگی علمی دوچندان میکند بالا بردن کیفیت زیستی اساتید دانشگاه (دولتی، آزاد، پیام نور و غیره) نقش تعیین‌کننده در توسعه آموزش و فرهنگی جامعه داشته و آینده جامعه را در امر دیپلماسی فرهنگی جهانی ارتقا می‌دهد. با توجه به مباحث هدف اصلی پژوش مطالعه الگوها، دلایل و راهبردهای مهم و مؤثر در ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهیان ایران است. روش پژوهش از نوع فراترکیب بوده و برای پاسخ به هدف فوق؛ پژوهش صورت گرفته در بازه زمانی 1370 الی 1403 را تجمیع کرده و به سؤال زیر پاسخ داده است:- مهم‌ترین راهبردی اقتصادی مؤثر بر ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهیان ایران کدم‌اند؟
- مهم‌ترین راهبردی اجتماعی مؤثر بر ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهیان ایران کدم‌اند؟
- مهم‌ترین راهبردی روانی مؤثر بر ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهیان ایران کدم‌اند؟
- مهم‌ترین راهبردی سیاسی مؤثر بر ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهیان ایران کدم‌اند؟
- مهم‌ترین راهبردی جمعیتی مؤثر بر ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهیان ایران کدام‌اند؟
2-1- چارچوب نظری
2-1-1- رضایت شغلی: رضایت شغلی، به معنای درجه‌ای از احساس خوشی یا ناخوشایندی یا کارمند درباره حرفه تخصصی خود است[54]. رضایت شغلی، سطحی از خوشایندی و خوشحالی شاغل با توجه شغل و به معنای نگرش و پنداشت مثبت فرد از حرفه تخصصی خود است [73] رضایت شغلی به‌عنوان احساس درونی فرد درباره حالت‌های عاطفی-هیجانی و مسائل شغلی است [74] و [55]؛ وقتی فردی صاحب شغلی شده و از انجام آن شغل لذت برده و احساسی خوبی در محیط کاری کسب و دریافت کند، این حالت را سطح بالای رضایت شغلی می‌گویند [88] رضایت شغلی احساس خوشایندی یا حالت مثبت هیجانی ناشی از تحسین‌های است که از تجارب شغلی خود دریافت میکند[79] رضایت شغلی به‌عنوان علاقه شدید کارمند به شغل خودشان [91] یا احساس غرورانگیز فرد درباره حرفه خود است که منجر به سودآوری سازمانی و افزایش کارایی شغلی آن می‌شود [65] رضایت شغلی به‌عنوان ارزیابی منفی یا مثبت نسبت به شغل، جذابیت فضای کاری-شغلی و کارایی شغلی فرد اشاره داشته [78] و [70] و این امر انگیزه، علاقه شغلی و سودآوری شغلی آن‌ها را تضمین میکند [77] و [95].
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 99 |
نظریه سلسله‌مراتب نیازهای مزلو (1958)3، یک دیدگاه واقعی و جامع برای نشان دادن عوامل مؤثر بر انگیزه کارکنان است که منجر به رضایت شغلی می‌شود. وی آن را در پنج مرحله سلسله مراتبی تحت عنوان نیازهای اساسی دسته‌بندی کرده که این نیازها برای بقای اجتماعی حائز اهمیت هستند. در این مدل؛ کارکنان قبل از آنکه؛ به‌سوی تأمین نیازهای مرحله بعدی حرکت کند، در گام اول ملزم به برطرف کردن نیازهای فیزیولوژیکی هستند که حداقل‌ترین و حیاتی‌ترین نیاز انسانی است؛ زیرا این مرحله برای شکوفایی و تحقق خلاقیت فردی بسیار پایه‌ای و اساسی است [67]. بر این اساس، ضروری‌ترین و ابتدایی‌ترین نیاز در تبیین رضایت شغلی، بقای جسمانی و امنیت فردی است که برای همه موجودات انسانی، عمومی و اساسی است و بعدازآن تعلق به خانواده، گروه و جامعه در جایگاه قرار می‌گیرد؛ در این مرحله، افراد برای رضایت کامل به روحیه و اجتماعی شدن در محیط شغلی نیاز دارند [54] نیازهای نفس و عزت‌نفس باید ابتدا قبل از نیازهای خودشکوفایی، بایستی تأمین و موانع آن مرتع گردد [80] طبق ادعای وی، نیازهای انسانی در هرم، شامل روان‌شناختی، امنیت، تعلق، احترام و خودشکوفایی هستند [90] نیازهای روان‌شناختی، شامل
2-2- پیشینه تجربی پژوهش
. نیازهای اساسی یک سازمان مانند غذا، نوشیدن و سرپناه است که به‌طور عادی از محل پرداخت حقوقی (مالی) به آن‌ها نشات می‌گیرد [57] کارکنانی از شغلشان راضی خواهند بود که رضایت آن به‌دست‌آمده و آنچه را می‌خواهند؛ به دست آورند. درصورتی‌که انتظارات اجتماعی آن‌ها با وضع موجود و شرایط سازمانی سازگار نباشد؛ دچار نارضایتی شغل می‌شوند [93] این نظریه؛ نیازهای روان‌شناختی کارکنان را در محیط کاری ارزیابی میکند [92] و تأکید میکند که امنیت شغلی، روابط کاری (سرمایه اجتماعی) در سازمان، مزایا و حقوق دریافتی (سرمایه مادی و امنیت شغلی)؛ نظارت مافوق (سبک نظارت و رهبری) و محیط سازمانی (شرایط محیطی) و حمایت‌های سازمانی (سرمایه سازمانی) [81]. در ارتقای رضایت شغلی کارکنان بسیار مهم و مؤثر هستند. توجه به نیازهای اساسی نیروی انسانی؛ کمک میکند تا آن‌ها به بقای زیستی و سازمانی خود ادامه دهند و کسب رفاه اجتماعی آن‌ها را به کار کردن به‌طور سازگار، راحت و مشتاقانه ترغیب میکند [68]. این همان امنیت شغلی است که کارکنان را برای ماندن طولانی‌مدت در شغل خود حمایت میکند. مزلو (1958)؛ نشان داد که وقتی افراد احساس امنیت میکنند، به‌طور طولانی‌مدت به حرفه خود مشغول شده و فعالیت‌های جدی انجام می‌دهند. ناامنی شغلی، از احساس منفی‌سازمانی، تحقیر، فسخ قرارداد، تغییر شغل برمی‌خیزد [76] که باعث انگیزه نیروی انسانی و سلب رضایت شغلی میگردد. جنبه بعدی رضایت شغلی، تعلق و صمیمیت اجتماعی؛ مقبولیت (پذیرش)، بازخورد و تعامل خانوادگی و وجود ارتباط با اعضای دیگر است. وقتی الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 100 |
[1] . Hoppock
[2] . employees and employers
[3] . Maslow’s Hierarchy of Needs
جدول 1. پیشینه پژوهش
نویسنده (سال) | نام دانشگاه | استان | حجم نمونه | شیوه نمونه‌گیری | رشته نویسنده | نوع سند | روش | گروه | |
قموشی و همکاران (1402) | هیئت‌علمی دانشگاه تهران | تهران | 267 | طبقه‌ای با اختصاص متناسب | علوم تربیتی | مقاله پژوهشی | پیمایش+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
شکری و همکاران (1402) | دانشگاه تهران | تهران | 52 | تصادفی | محیط‌زیست | مقاله پژوهشی | پیمایش+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
بشارتی (1401) | دانشگاه آزاد اسلامی | خراسان رضوی | 30 | تصادفی | پرستاری و مامایی | مقاله پژوهش | پیمایش | هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر | |
سلیمانی نژاد و دریس (1400) | دانشکده علوم پزشکی آبادان | آبادان | 83 | تصادفی طبقه‌ای | روانشناسی | کنفرانسی | پیمایش |
| |
رشادت جو و همکاران (1399) | دانشگاه آزاد اسلامی واحد مجازی | نهران | 234 | تصادفی ساده | آموزش عالی
| علمی پژوهشی | پیمایش | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مجازی | |
عزیزیان کهن و همکاران (1396) | دانشکده‌های تربیت‌بدنی دانشگاههای دولتی | سراسر کشور | 220 | تصادفی_طبقه‌ای | مدیریت | کنفرانسی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
خان محمدی (1395) | دانشگاه اراک و دانشگاه آزاد اراک | اراک | 96 | تصادفی_طبقه‌ای | مهندسی صنایع | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه اراک و دانشگاه آزاد اراک | |
دانشمند (1395) | دانشگاه آزاد ارسنجان | ارسنجان | 80 | در دسترس | روانشناسی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد ارسنجان | |
پوشنه و خالصی (1395) | دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه | کرمانشاه | 267 | طبقه‌ای | روانشناسی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه | |
مهدوی و حسومی (1395) | دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن | رودهن | 221 | تصادفی طبقه‌ای | علم اطلاعات و دانش شناسی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه |
| |
نقیبی و همکاران (1395) | دانشگاه علوم پزشکی زنجان | زنجان | 93 | تصادفی | پزشکی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
جمالی و افتخاری (1395) | دانشگاه علوم پزشکی شیراز | شیراز | 214 | تصادفی طبقه‌ای | گروه مدیریت | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز | |
رحمانی (1394) | دانشگاههای پیام نور استان کرمانشاه | کرمانشاه | 322 | طبقه‌ای متناسب | علوم تربتی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی و کارکنان دانشگاههای پیام نور استان کرمانشاه | |
زمین پرداز (1394) | دانشگاه اصفهان | اصفهان | 50 | تمام شماری | مدیریت | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه |
| |
اصغری (1394) | دانشگاه دولتی و آزاد | کل کشور | 60 | تمام شمار | آموزش عالی | علمی پژوهشی | فراترکیب (کیفی) | اعضای هیئت‌علمی | |
اشرف، رضایی (1393) | دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس | فارس | 358 | خوشه‌ای | روانشناسی | کنفرانسی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
مهریزی و همکاران (1393) | دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب | تهران | 218 | طبقه‌ای نسبی | مدیریت آموزشی | مقاله علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی شاغل در دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران جنوب | |
غلامی قلعه (1393) | دانشگاه پیام نور استان اصفهان | اصفهان | 274 | تصادفی_طبقه‌ای | مدیریت امور فرهنگی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | کارمندان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور استان اصفهان | |
عزیزیان کهن (1393) | دانشکده‌های تربیت‌بدنی | سراسر کشور | 220 | تصادفی_طبقه‌ای | مدیریت ورزشی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های تربیت‌بدنی | |
سلطانی زاده (1393) | دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی | تهران | 156 | تصادفی ساده | مدیریت دولتی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه |
| |
حضرلو (1393) | دانشگاه ارومیه | ارومیه | 213 | تصادفی طبقه‌ای نسبی | علوم تربیتی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه | |
طاهری و همکاران (1393) | دانشگاه | گیلان | 150 | تصادفی | گروه پزشکی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | از اعضای هیئت‌علمی رسمی و پیمانی تمام‌وقت دانشگاه | |
جعفری کلیشمی (1392) | دانشگاه محیط‌زیست کرج | کرج | 208 | تصادفی | مدیریت آموزشی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی و کارکنان دانشگاه محیط‌زیست کرج | |
مصطفی نژاد (1391) | دانشگاه ارومیه | ارومیه | 188 | طبقه‌ای ساده | مدیریت آموزشی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه |
| |
محمودی (1391) | دانشگاه علوم پزشکی ارومیه | ارومیه | 155 | طبقه‌ای ساده | علوم تربیتی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه | |
دهقانی (1391) | دانشگاه تبریز | تبریز | 213 | تصادفی | مدیریت اجرایی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | کارکنان هیئت‌علمی و کارکنان غیر هیئت‌علمی | |
آقایاری هیر و همکاران (1391) | دانشگاه تبریز | تبریز | 267 | تمام شماری | علوم اجتماعی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | کارکنان زن دانشگاه تبریز | |
سلطان‌زاده و همکاران (1391) | دانشگاه شیراز | شیراز | 110 | تصادفی طبقه‌ای | مدیریت آموزشی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شیراز | |
دانشمند و همکاران (1391) | دانشگاه نظامی در تهران | تهران | 150 | تصادفی |
گروه پزشکی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دو دانشگاه منتخب نظامی شهر تهران | |
بری‌مانی و همکاران (1390) | دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران | مازندران | 309 | تصادفی_طبقه‌ای | علوم تربیتی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه |
| |
موتمنی و همکاران (1390) | دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران | مازندران | 300 | تصادفی ساده | علوم تربیتی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی تمام‌وقت فعال | |
خاتمی، چم آسمانی (1390) | دانشگاه شهید بهشتی | تهران | 217 | تصادفی | مدیریت آموزش عالی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی | |
راعی و همکاران (1390) | دانشگاه آزاد اسلامی | اصفهان | 328 | تصادفی |
گروه روانشناسی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی واحدهای منطقه چهار دانشگاه آزاد اسلامی | |
رفیعی و همکاران (1390) | دانشگاه علوم پزشکی اراک | اراک | 160 | سرشماری | علوم پزشکی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضاء هیئت‌علمی
| |
محرابی (1390) | دانشگاه پیام نور استان هرمزگان | هرمزگان | 50 | تمام شماری | علوم اجتماعی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور استان هرمزگان | |
صافی و همکاران (1389) | دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی تهران | تهران | 94 | تصادفی |
گروه توان‌بخشی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی شاغل در دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی تهران | |
شکوهی آشان و همکاران (1389) | مراکز آموزش عالی شهرستان مراغه | مراغه | 140 | تصادفی ساده | علوم اجتماعی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی مراکز آموزش عالی شهرستان مراغه | |
ملکشاهی و همکاران (1389) | دانشگاه علوم پزشکی لرستان | لرستان | - | تصادفی | علوم پزشکی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اساتید هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی لرستان | |
سلیمی و همکاران (1388) | دانشگاه قم | قم | 140 | طبقه‌ای | مدیریت در آموزش‌وپرورش | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی تمام‌وقت دانشگاه قم | |
زمینی و حسینی نسب (1388) | دانشگاه تبریز | تبریز | 209 | تصادفی طبقه‌ای | روانشناسی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی و کارکنان دانشگاه تبریز | |
میرکمال و نارنجی ثانی (1386) | دانشگاههای تهران و صنعتی شریف | تهران | 144 | طبقه‌ای | علوم تربیتی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای تهران و صنعتی شریف | |
تیموری و همکاران (1386) | دانشگاه علوم پزشکی اصفهان | اصفهان | 210 | تصادفی طبقه‌ای | گروه پزشکی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان | |
خاوری، یوسفیان (1386) | دانشگاه یزد | یزد | 118 | تصادفی | علوم ورزشی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه یزد | |
رنجبر، وحید شاهی (1386) | دانشگاه علوم پزشکی مازندران | مازندران | 135 | تصادفی |
| علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
فروغی و همکاران (1386) | دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه | کرمانشاه | 156 | تصادفی | کتابداری | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی تمام‌وقت دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه | |
کریمی (1385) | دانشگاه بوعلی سینا | همدان | 46 | تصادفی | مدیریت | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
شکیب و رجایی (1385) | دانشکده‌های کشاورزی ایران | سراسر کشور | 269 | طبقه‌ای و تصادفی ساده | علوم تربیتی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | استادان دانشگاه آزاد اسلامی | |
زارعی (1384) | دانشکده‌های کشاورزی ایران | کل کشور | 384 | تصادفی خوشه‌ای | کشاورزی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های کشاورزی ایران | |
جعفرزاده کرمانی، فتاحی (1383) | دانشگاههای وابسته به وزارت علوم و فناوری یا دانشگاه آزاد اسلامی | کلی | 90 | تصادفی | کتابداری و اطلاع‌رسانی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی رشتة کتابداری | |
آراسته (1382) | دانشگاههای دولتی ایران |
| 481 | تصادفی | مدیریت آموزشی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی | |
خسروی (1382) | دانشگاه الزهرا | تهران | 87 | تصادفی | علوم تربیتی | علمی پژوهشی | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا | |
سردار (1380) | دانشگاه آزاد و دولتی زنجان | زنجان | 145 | تصادفی | مدیریت آموزشی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضای هیئت‌علمی در دانشگاه آزاد و دولتی زنجان | |
باقی پور (1370) | دانشگاه اصفهان | اصفهان | 209 | تصادفی | علوم تربیتی | پایان نامه کارشناسی ارشد | پیمایشی+پرسشنامه | اعضاء هیئت‌علمی حاضر در دانشگاه اصفهان |
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 105 |
3- روش تحقیق
روش تحقیق با توجه به ماهیت پژوهش (مرور سیستماتیک)، از نوع فراترکیب کیفی است. بازه زمانی پژوهش 1370 الی 1403 بوده و از جامعه آماری 96 سند از سایت نورمگز، ایران داک، مگ ایران و سرچ آزاد در گوگل، به روش تعمدی ـ غیراحتمالی از طریق غربالگری و گزینش استخراج شد که 43 مورد در تحلیل نهایی باقی ماند. واحد تحلیل مقاله، کتاب و گزارش‌ها، پژوهشی بوده و روایی پژوهش با استفاده ازنظر خبرگان با آزمون کاپا بالای ۵۶/۰ برآورد شده است. برای تجزیه وتحلیل متون از excel (فراوانی و درصد فراوانی) و نرم‌افزار Maxqda2022 جهت کدگذاری و ترسیم نمودار درختی استفاده‌شده است. از مزایای این نرم‌افزار، سهولت در کدگذاری و جابه‌جایی مفاهیم و کدها و همچنین طراحی مدل یافتههای کیفی (تحلیل محتوا، تحلیل اسناد و متون و مصاحبه‌ها) است.
4- یافتههای پژوهش
یافتههای تحقیق در دودسته توصیفی و تحلیلی ارزیابی‌شده‌اند.
4-1- یافتههای توصیفی
73 درصد به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، 2 درصد خوشه‌ای؛ 13 درصد طبقه‌ای؛12 درصد تمام شماری بوده است.
دانشگاه موردمطالعه در 21 درصد علوم پزشکی، 50 درصد دانشگاه دولتی، 6 درصد دانشگاه پیام نور، 21 درصد دانشگاه آزاد و 2 درصد مؤسسات آموزشی تابع وزارت علوم بوده است.
به لحاظ رشته نویسندگان مقاله در 11 درصد علوم روانشناسی؛ 17 درصد علوم تربیتی؛ 30 درصد علوم مدیریتی،؛ 2 درصد کشاورزی، 6 درصد علوم اجتماعی، 13 درصد علوم پزشکی؛ 2 درصد علوم مهندسی، 2 درصد علوم محیطی زیستی؛ 2 درصد علوم توان‌بخشی و 5 درصد علوم اطلاعات و دانش شناسی بوده است.
60 درصد از تحقیقات از مقاله‌های پژوهشی، 6 درصد کنفرانسی و 34 درصد از پایان نامه کارشناسی ارشد بوده است.
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 106 |
از بعد رتبه دانشگاهی 50 درصد استادیار؛ 30 درصد دانشیار و 19 درصد استاد دانشگاه و 1 درصد مربی بوده است.
4-2- یافتههای استنباطی
مهم‌ترین راهبردها و سازوکارهای ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه با تکیه‌بر فراترکیب پژوهش به تفکیک اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، روانی و سیاسی ارائه‌شده است.
4-2-1- دلایل اجتماعی
مهم‌ترین راهبردهای اجتماعی مؤثر بر ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی عبارت‌اند از:
جدول 2. راهبردی اجتماعی
مفهوم کلی | مفاهیم خرد |
1. سرمایه اجتماعی | تعامل اجتماعی مناسب، اعتماد اجتماعی، پتانسیل شبکه‌های جمعی، مشارکت دانشگاهی، تعاون اجتماعی، همکاری در مسائل دانشگاهی؛ کار تیمی و گروهی؛ سرمایه اجتماعی، مشارکت کارکنان؛ کیفیت رابطه با همکاران؛ یکپارچگی اجتماعی، انسجام اجتماعی، حمایت دانشگاه از هیئت‌علمی، شرکت در جلسات دانشگاهی، تعلق اجتماعی، حمایت اعضا از همدیگر، جمع‌گرایی، حسن اعتماد و فقدان سوءظن |
2. منزلت و احترام اجتماعی | نوع‌دوستی، روابط اجتماعی دوستانه؛ تعامل محترمانه دانشگاهی؛ توجه دولت به ارزش و منزلت اساتید، شناخت و قدرانی دانشگاه، درک و احترام متقابل، ترفیع اعضای هیئت‌علمی برحسب شاخص ارزشمندی، حفظ جایگاه شغلی هیئت‌علمی، احترام به دستاوردهای علمی، احساس ارزشمندی در فعالیت آموزشی، عزت اجتماعی، کسب احترام؛ وجود محبت و مودت اجتماعی، منزلت سازمانی، ارج و منزلت به جایگاه علمی، پاداش و قدرشناسی، منزلت شغلی، نگاه مثبت به عملکرد و جایگاه اساتید، صمیمت سازمانی |
3. سبک رهبری | نحوه سرپرستی، حمایت مدیریت سازمان، نظارت اجتماعی مدیر، فضای آزاد و دموکراتیک، رهبری مقتدر؛ توجه دانشگاه به صلاحیت در مدیریت؛ شایسته‌سالاری سازمانی، مسئولیت‌پذیری دانشگاهی، تعامل مناسب میان مدیر و زیرمجموعه؛ تأمین فضای آزاد رفتاری، کاهش محدودیت اجتماعی جهت فعالیت، تدریس و پژوهش آزادانه، ایجاد احساس امنیت اجتماعی، رضایت از سرپرستی مجموعه، رهبری مناسب |
4. فرهنگ‌سازمانی دموکراتیک | فرهنگ‌سازمانی عقلایی، فرهنگ‌سازمانی توافقی، وفاداری سازمانی، کاهش فشار سازمانی، تعهد سازمانی، چابک سازی سازمانی، حمایت سازمانی، تعامل سازمانی، تعهد شغلی، توزیع قدرت سازمانی، کاهش مردسالاری سازمانی، نظارت سازمانی، مدیریت سازمانی، جوسازمانی سالم، مهارت و شایستگی سازمانی، نشاط سازمانی، اعتماد سازمانی، اخلاق کاری سازمانی، سازگاری سازمانی، انطباق‌پذیری، مأموریت و رسالت سازمانی، پاسخگویی سازمانی، خشنودی سازمانی، هویت‌سازمانی، آداب سازمانی، فضیلت مدنی، رفتار شهروندی سازمانی، تعهد عاطفی، تعهد شغلی، تعهد هنجاری-ارزشی، جوسازمانی، تغییرات سازمانی، عدم فرسودگی سازمانی |
4-2-2- راهبردهای فرهنگی
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 107 |
جدول 3. راهبردی فرهنگی
مفهوم کلی | مفاهیم خرد |
1. تناسب آموزشی | فقدان محدودیت‌های آموزشی، تعادل در ساعت حضور فیزیکی، کاهش ساعت تدریس موظفی، داشتن اتاق مستقل، تناسب رشته تحصیلی با تدریس دروس، وجود محیط مناسب آموزشی، تنظیم منظم زمان تدریس، کاهش فشارهای آموزشی، اختصاص زمان مناسب آموزشی به مطالعه و پژوهش استاد |
2. امکانات علمی و آموزشی | وجود امکانات کافی علمی، اختصاص فرصت‌های مطالعاتی، دسترسی به منابع علمی، مکانیسم تشویق اعضای هیئت‌علمی، میزان بهره‌مندی از منابع، میزان توانمندی علمی و تعدد تألیف علمی، انجام طرح‌های علمی؛ انتظارات از خدمات آموزشی و پژوهشی، فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، وجود تسهیلات لازم دانشگاهی، امکانات سامانه مدیریت یادگیری، زیرساخت ارتباطی، امکانات سخت‌افزاری، سامانه تولید و مدیریت محتوا، کیفیت خدمات، پشتیبانی فنی، دستیابی به منابع، قابلیت رسانه آموزشی، تأمین نیازهای آموزشی، تجهیزات و امکانات دانشگاهی، فراهم کردن فرصت‌های آموزش و پیشرفت حرفه‌ای، بالندگی حرفه‌ای، توسعه آموزشی و مؤلفه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات |
3. عدالت و برابری آموزشی | عدالت آموزشی، فرصت‌های پیشرفت برابرانه، رعایت انصاف در امور آموزشی، فرصت‌های ارتقا، برابری رشد علمی، عدم تبعیض دانشگاهی، تحرک شغلی علمی، رعایت اصل برابری، تشویق حسن انجام کار؛ تمایز بین اساتید موفق و غیر موفق، اختصاص پژوهانه علمی، امتیاز علمی و پژوهشی عدالت |
4. هنجارهای اخلاقی-دانشگاهی | اجتناب از عیب‌جویی، فضای آموزشی آزادانه، فرهنگ کار، سلامت فرهنگی، ارزش‌های مذهبی، ارزش‌های اجتماعی، تعمیق هنجارهای اسلامی، توجه به ارزش‌های اخلاقی، حفظ فضیلت سازمانی، رعایت اخلاق کار، حفظ ارزش انسانی، توجه به اصل کرامت اخلاقی، هوش فرهنگی |
5. توانمندسازی آموزشی | آموزش ضمن خدمت، برگزاری دورهای علمی و آموزشی، روابط جوکاری مناسب آموزشی، رضایت از ارزشیابی دانشگاهی، مهارت‌های فنی و علمی، خلاقیت و نوآوری، پداگوژی مهارت تدریس، کنترل بازخورد، افزایش بهره‌وری، توجه به صلاحیت علمی |
6. سبک زندگی اخلاقی | فراهم کردن فرصت‌های تفریحی، اوقات فراغت مناسب، تعلق مذهبی، پایبندی به ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی، نشاط اجتماعی، فقدان تنش در محیط، محیط شغلی آرام و بانشاط |
4-2-3- راهبردهای اقتصادی
اقتصاد، امری حیاتی و سازنده در ساختار کلی زندگی و تأمین رضایت از زندگی است، با بالا رفتن پایگاه اقتصادی و بهبود فضای کسب و معیشت، کیفیت زندگی و شغلی، نیز بهتر می‌شود، در جدول زیر راهبردهای اقتصادی مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی بررسی‌شده است.
جدول 4. راهبردی اقتصادی
مفهوم کلی | مفاهیم خرد |
1. رضایت مالی | رضایت از حقوق و مزایا؛ حقوق و دستمزد کافی، رضایت از دریافتی موارد جانبی، نظام پرداخت حقوق و مزایا مناسب، رضایت از درآمدهای تحقیقاتی، میزان و نحوه پرداختی دانشگاه |
2. حمایت رفاهی | دریافت وام مسکن؛ دریافت تسهیلات رفاهی، توجه به معیشت اساتید، ارتقای کیفیت حمایت‌های رفاهی؛ رفاه اساتید، کاهش هزینه‌های بیمه و درمان، تأمین نیازهای رفاهی-معیشتی، خدمات تفریحی و رفاهی، ارائه خدمات شغلی و رفاهی، برخورداری از مزایای بیمه تکمیلی، کیفیت زندگی کاری پرداخت منصفانه، نظام پرداختی مناسب، عدالت توزیعی |
4. ثبات کلان اقتصادی | شرایط اقتصادی بسامان، کاهش تورم و گرانی‌ها، کاهش بار فشارهای مالی بر اساتید، کاهش تنش و دغدغه مالی اساتید، ثبات قیمت، حفظ ارزش پول و حقوق اساتید در برابر نوسانات، ثبات شغلی |
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 108 |
4-2-4- راهبردهای روانی
آرامش، امنیت خاطر و فقدان دغدغه به افزایش رضایت شغلی منجر می‌شود، به‌طوری‌که با کاهش نگرانی، استرس و اضطراب و احساس ناامنی روانی، رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه نیز بهتر می‌شود. در جدول زیر مهم‌ترین راهبردهای روانی مرتبط با ارتقای رضایت شغلی اعضای هیئت بررسی‌شده است.
جدول 5. راهبردی روانی
مفهوم کلی | مفاهیم خرد |
1. شخصیتی-هویتی | رضایت از ترفیعات، شرایط فیزیکی-جسمانی، وجدان کاری، عزت‌نفس، رضایت از ارتقا و ترفیع، وظیفه‌شناسی، برونگرایی، انگیزش، انعطاف‌پذیری، تعادل بین زندگی شخصی و کاری، احساس هویت، آرامش فردی، استقلال رفتاری، سلامت روانی، هوش معنوی |
2. رضایت شغلی | ابهام گریزی سازمانی، تضاد و ابهام شغلی، تنوع شغلی، فشار کاری، امنیت شغلی، رضایت از ماهیت شغل، استرس شغلی، رضایت از همکاران، موفقیت شغلی، خشنودی شغلی، رضایت از امنیت شغلی، رضایت از ماهیت کار، بازخورد مناسب از عملکرد شغلی |
3. روحیه | ارتقای روحیه فردی، همدلی اجتماعی، سرمایه روان‌شناختی، ویژگی شخصیتی برونگرایی، شخصیتی سالم، خودکارآمدی، خلاقیت و نوآوری، تأمین نیازهای روانی، درگیر شدن در کار، سازگاری باهدف‌های دانشگاه، سازگاری باارزش‌های دانشگاه، سازگاری شخصیتی با دانشگاه |
4-2-5- راهبردهای سیاسی
راهبردهای سیاسی به معنای الگوها، راهبرد و شیوه‌های مدیریتی مؤثر بر بهبود فضای شغلی و توسعه علمی اعضای هیئت‌علمی است که در جدول زیر به آن راهبردها اشاره‌شده است.
جدول 6. راهبردی سیاسی
مفهوم محوری | مفهوم خرد |
1. حکمرانی سیاسی | اعتماد سیاسی؛ قانون‌گرایی، استقلال نظام دانشگاهی، قانونمندی دانشگاه، پیروی از قوانین دانشگاهی، عدم نگاه سیاسی به دانشگاه، توجه به ارزش سیاسی، مقررات اداری قوی، سیاست‌های عادلانه، تعامل سیاسی بین گروه‌های با گرایش فرهنگی و سیاسی مختلف |
2. مدیریت دانشگاهی | کاهش تضادهای اجتماعی، رقابت سالم و جو سالم، جذب نخبگان و اساتید در امور اجرایی، کاهش مهاجرت نخبگان، عادلانه بودن دانشگاه، عدم تبعیض دانشگاهی، قوانین دانشگاهی، اعطای مسئولیت به کاردان و متخصص |
5- بحث و نتیجه‌گیری
دانشگاه یکی از مهم‌ترین و استراتژیک کردن نهادهای فرهنگی و آموزشی کشور است، شرط گذار جامعه از سنخ درحال‌توسعه به توسعه‌یافته و صنعتی بستگی به کیفیت دانشگاه دارد، کالبد و محرک دانشگاه به‌سوی نوآوری، کارآفرینی و کاهش وابستگی کشور و افزایش توان اقتصادی، به رضایت شغلی اساتید آن بستگی دارد. رضایت شغلی اساتید به معنای علاقه، نگرش، احساس و تمایل مثبت از اجرای کنش‌های آموزشی و پژوهشی بوده و نشانگر میزان بازخورد مثبتی است که از نتیجه عمل و رفتار خود در دانشگاه و جامعه دریافت میکند، این امر بسترهای کاهش مهاجرت نخبگان علمی را نیز فراهم میکند. این پژوهش به دلیل اهمیت مسئله فوق با روش فراترکیب کیفی، مهم‌ترین دلایل و عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای کشور را تحلیل و بررسی کرده است، نتایج نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل عبارتنداز:
5-1- راهبردهای فرهنگی
- تناسب آموزشی: نتایج نشان می‌دهد که کاهش محدودیت‌های آموزشی و ایجاد تعادل در زمان و ساعت‌های حضور اساتید در نظام آموزشی می‌تواند انگیزه و رضایت شغلی را ارتقا بخشید، به این معنی که کاهش فشارهای مضاعف آموزشی و اختصاص واحدهای درسی مرتبط با تخصص و علاقه شغلی وی، می‌تواند زمینه و بسترهای رضایت اعضای هیئت‌علمی از شغل دانشگاهی را تقویت کند.
- امکانات علمی و آموزشی: اساتید برای تربیت دانشجویان و نیروی انسانی متخصص، کارآزموده و توانا، نیازمند استفاده از ابزارهای انتقال، آموزش و تبیین هستند، این امر همان امکانات علمی و آموزشی در دانشگاه است، وجود امکانات آموزشی، دانشگاهی و علمی ازجمله دسترسی به منابع علمی، وجود فرصت‌های مطالعاتی و سیاحت علمی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی دیگر؛ فراهم‌سازی شرایط انجام تألیف، تدوین مقاله و کتاب و حمایت معنوی و مادی از آن‌های می‌تواند تعهد و وابستگی اعضای هیئت‌علمی را به دانشگاه بیشتر کند، ازجمله اتصال دانشگاه به فناوری مدرن، سرعت اینترنت و تبادل علمی، امکان مبادله علمی با همکاران دیگر داخلی و خارجی؛ می‌تواند از طریق خلق سرمایه علمی؛ به بهبود انگیزه‌های هیئت‌علمی کمک شایانی کند.
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 109 |
-هنجارهای اخلاقی-دانشگاهی: اخلاق و هنجارهای دانشگاهی به ارزش، معیار و اصولی اخلاقی در نظام دانشگاهی اطلاق می‌شود. فضای آموزشی حاکم بر دانشگاه بایستی متنی بر آزادی، اخلاق و فرهنگ کار بوده تا سلامت فرهنگی را تأمین کند. رعایت مناسک مذهبی-دینی و نهادینه‌سازی هنجارهای دینی-اسلامی و حفظ ارزش و فضیلت دانشگاهی و ارتقای کرامت اخلاقی اساتید و نیروی‌های دانشگاهی، از مهم‌ترین معیارهای ارتقای رضایت شغلی اساتید هستند.
- توانمندسازی آموزشی: تخصص، توانمندی، مهارت و دانش منجر به ارتقای انگیزه و رضایت شغلی می‌شود. این امر از طریق برگزاری دوره‌های تحصیلی، کارگاه، دوره آموزشی ضمن خدمت و تقویت نشستهای بین‌رشته‌ای و ارتقای مهارت‌های تدریس، پژوهش و آموزش می‌تواند به بهبود انگیزه و رضایت شغلی اساتید منجر شود.
- سبک زندگی اخلاقی: سبک زندگی اخلاقی به معانی، مهیا نمودن و ترویج فرصت‌های تفریحی سالم خانوادگی، جمعی و دانشگاهی برای اساتید است، وجود اوقات فراغت سالم، ارتقای باورهای مذهبی و ارتقای باورهای اخلاقی و اسلامی و اجتناب از رفتارهای پرخطر و سبک زندگی نابهنجار، باعث ارتقای انگیزه و رضایت شغلی میگردد.
5-2- راهبردهای اجتماعی
- سرمایه اجتماعی: سرمایه اجتماعی به معنای پیوندها، انسجام، مشارکت و تعلق اجتماعی است که باوجود اعتماد و شبکه‌های اجتماعی و ترویج تعاون‌های اجتماعی در مسائل دانشگاهی و پژوهشی، باعث خلق کارهای گروهی و تیمی شده و کیفیت زندگی دانشگاهی را ارتقا می‌بخشد. درنهایت این امر منجر به کاهش فردگرایی علمی، خلاقی و ارتقای بسترهای جمع‌گرایی و کاهش سوءظن‌های اجتماعی شده و میزان رضایت شغلی اساتید از همکاران و محیط دانشگاهی افزایش می‌دهد.
- منزلت و احترام اجتماعی: تقویت مؤلفه‌های احترام و منزلت اجتماعی در بین اساتید دانشگاهی از طریق ترویج ایثارگری، صله ارحام، حضور در انجمن‌های خیریه و علمی، حفظ ارزش و منزلت اساتید باعث می‌شود که از شغل و محیط شغلی خود رضایت بیشتری حاصل گردد. حفظ جایگاه شغلی و علمی اساتید و بازگشت منزلت علمی آن‌ها در جامعه و کاهش فشارهای اقتصادی-اجتماعی بر آن‌ها، به ارتقای منزلت و احترام منجر شده و درنتیجه با قدرشناسی و صمیمت سازمانی می‌توان منزلت و احترام اساتید را ارتقا داد.
- سبک رهبری: سبک رهبری به مدیریت دانشگاهی نسبت به زیرمجموعه، کارکنان و نیروی انسانی آن اشاره دارد که با ترویج و خلق نوع رفتار و باور از حالت عمودی به افقی به وضعیت رضایت شغلی آن منجر می‌شود. بر این اساس نحوه سرپرستی، حمایت مدیر از زیردستان، نظارت منطقی و آزادانه بر عملکردهای شغلی آن می‌تواند از طریق ایجاد حس مسئولیت، تأکید بر شایسته‌سالاری و حافظ تعامل میان مدیری و سایر کارکنان به ارتقای رضایت شغلی میکند. رضایت شغلی از طریق کاهش محدودیت‌های آموزشی-علمی اساتید، کاهش فشارهای روانی، بازآفرینی تعامل صمیمانه و دموکراتیک میان اعضای دانشگاهی از طریق سبک مدیریت، رضایت شغلی را ارتقا می‌بخشد.
- فرهنگ‌سازمانی دموکراتیک: سازمان و فرهنگ و جوسازمانی حاکم بر دانشگاه به معنای فرهنگ‌سازمانی آزادانه و دموکراتیکی اشاره دارد که با ترویج عقلانیت، آزادی، خلق تعلق و وفاداری سازمانی استانید به دانشگاه و دانشکده و رشته تحصیلی، به ارتقای رضایت شغلی می‌انجامد. کاهش فشارهای سازمانی، تقویت جمعیت و تعامل سازمانی بین مجموعه و ارج نهادن بر توزیع عادلانه قدرت، سازگاری، تأکید بر شایستگی اجتماعی، ایجاد انطباق و سازگاری بین استاد-دانشجو و استاد-مدیر سازمان، به تقویت رفتار شهروندمحور دانشگاهی میگردد. این امر از فرسودگی شغلی اساتید ممانعت کرده و آن‌ها را به‌سوی تحول و ارتقا سوق می‌دهد.
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 110 |
- رضایت مالی: رضایت مالی و درآمدی به معنای آرامش و امنیت اساتید از میزان دریافتی و نظام پرداخت است، پرداخت به‌موقع، وجود درآمدهای جانبی از پژوهش، کارگاه و تدریس و عدم تطهیر در حقوق، هدیه‌های مالی-تشویقی باعث احساس دلگرمی، لذت و تعلق به سازمان شده و آن‌ها را به‌سوی ارتقای رضایت شغلی سوق می‌دهد.
- حمایت رفاهی: حمایت به معنای پشت بانی، دفاع، سرمایه مالی است که دانشگاه و سازمان از مرجوعه خود از طریق ارائه خدایت رفاهی-مالی آن را خلق میکند. درنتیجه وجود تسهیلات رفاهی، توجه به معیشت رفاهی، هزینه‌های بیمه‌ها تأمین اجتماعی و ارتقای کیفیت مالی و تأمین آینده شغلی خود، می‌تواند آن‌ها را نسبت به شغل و محیط آموزشی راضی کرده است.
- ثبات کلان اقتصادی: ثبات اقتصادی کلان به معنای پایداری، نظم، تعادل و ثبات در فرایند و مسائل اقتصادی است که بازندگی شغلی اساتید ارتباطی عمیق دارد. این امر از طریق کاهش تورم، گرانی‌ها و حذف بار و فشارهای مالی بر اساتید می‌تواند به کاهش دغدغه و تنش‌های ذهنی اساتید دانشگاه نسبت به مسائل مالی منجر شود. با ارتقای ارزش و جایگاه پول ملی و حفظ اقتدار اساتید در برابر نوسانات کلان اقتصادی و داشتن امنیت و ثبات شغلی، زمینهای رضایت شغلی را تقویت میکند.
5-4- راهبردهای روانی
- شخصیتی-هویتی: شخصیتی-هویتی به معنای ایجاد رضایت از ترفیع، شرایط جسمانی و روانی و همچنین داشت وجدان کاری است که از طریق حفظ عزت‌نفس، رضایت شغلی، وظیفه‌شناسی استاد در دانشگاه نسبت به سازمان و دانشجو، رخ می‌دهد.
- رضایت شغلی: رضایت شغلی به معلوم کاهش تضاد و ابهام شغلی اساتید است که از طریق از حفظ امنیت شغلی و از بین رفتن استرس، نگرانی، اضطراب شغلی و سازمانی رخ می‌دهد، به‌این‌ترتیب با تقویت خشنودی شغلی، رضایت از عملکرد در دانشگاه و نهایت کاری، بسترهای رضایت شغلی را تقویت میکند.
- روحیه: روحیه به معنای آرامش، همدلی و سرمایه روان‌شناختی است که استاد از طریق تقویت برونگرایی، تقویت حضور اساتید سالم به لحاظ شخصیت و پاسخ به نیازهای روانی و کاهش فشارهای روانی باعث ارتقای رضایت شغلی میگردد.
5-5- راهبردهای سیاسی
- حکمرانی سیاسی: حکمرانی سیاسی به معنای شیوه مدیریت و نظارت‌های ساسی دانشگاه است که با ایجاد اعتماد، انسجام و مشارکت سیاسی به انگیزه و رضایت شغلی منجر می‌شود. استقلال سیاسی دانشگاه و تأکید آن بر قانون‌گرایی در امور ارتقای، استخدام و جذب نیروهای انسانی و مقاومت در برابر اشاره‌ای سیاسی-حزبی باعث می‌شود که به دلیل عادلانه بودن و نبود گروه‌های فشار سیاسی به ارتقای رضایت شغلی میگردد.
- مدیریت دانشگاهی: مدیریت دانشگاهی به معنای کاهش تضادهای دانشگاهی، تقویت رقابت سالم و جذب
منابع
1. شرف، گیتی و رضایی، محمدحسن. «فرهنگ‌سازمانی پیش‌بینیکننده رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی»، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت چالش‌ها و راهکارها، شیراز.1393
2. اصغری، فیروزه. رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی در ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 24، ص 195-230.1394.
3. آراسته، حمیدرضا.«رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانش‌آموخته خارج از کشور در ایران»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره ۱، ص 97_125. 1382
4. آقایاری هیر، توکل.« بررسی میزان رضایت شغلی زنان شاغل دانشگاه تبریز و برخی عوامل مرتبط با آن»، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز.1391.
5. باقی‌پور، علی. بررسی عوامل افزایش رضایت شغلی اساتید دانشگاه اصفهان و ارائه پیشنهادهایی برای بالا بردن کارآیی، کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان،1370.
6. بری‌مانی، ابوالقاسم؛ نیازآذری، کیومرث و صالحی، محمد. «شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئـت‌علـمی در واحـدهای دانشـگاه آزاد اسـلامی اسـتان
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 111 |
چ. راهبردهای زمینهای
- زمینهای: وجود مدرک تحصیلی از دانشگاههای معتبر و ارتقای کیفیت آن می‌تواند بر رضایت شغلی منجر شود، همچنین همکاری رسمی و غیر پیمانی بودن و محل خدمت در ارتقای رضایت شغلی مؤثر است.
- طول و سابقه خدمت: افزایش سابقه کاری و خدمت در سازمان و ارتقای پایه‌های شغلی آن‌ها باعث افزایش رضایت شغلی میگردد، همچنین هرچه سا بقه تدریس و آموزش اساتید زیادتر شود، همراه با افزایش تجربه شغلی و کاری اساتید؛ زمینههای ارتقای رضایت شغلی فراهم میگردد.
مازندران»، فصلنامه مهارت‌های روانشناسی تربیتی، شماره ۴، دوره ۲، ص ۲۶_۳۹. 1390.
7. بشارتی، رضا. «مطالعه عوامل مؤثر بر میزان رضایت شغلی مدرسین رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر و ارائه راهکارهایی برای ارتقای آن»، مجله پرستاری و مامایی، دوره ۱۹، شماره ۱۲، ص ۹۷۶_۹۸۵. 1400.
8. تیموری، مریم؛ توتونچی، مینا؛ صالحی، مهرداد؛ حسن‌زاده، اکبر . «رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲، ص ۲۲۷_۲۳۶. 1386.
9. جعفرزاده کرمانی، زهرا؛ فتاحی، رحمت‌الله.«بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران»، فصلنامه علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی، دوره ۷، شماره ۱، ص ۵_۲۴. 1383
10. جعفری کلیشمی، علی. بررسی تأثیر فرهنگ‌سازمانی بر رضایت شغلی در بین کارکنان دانشگاه محیط‌زیست، کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی،1392.
11. جمالی، غلامرضا و افتخاری، عابدین.«ارائه مدل ساختاری متغیرهای مرتبط با رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز»، مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲۴، ص ۱۳_۲۳. 1395.
12. حضرلو، رقیه. بررسی اثر علی مشارکت در تصمیم‌گیری بر تعهد و رضایت شغلی: آزمون نقش میانجی ویژگی‌های شغلی و عملکرد در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه،1393.
13. خاتمی، میرحمید و چم آسمانی، معصومه. بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی و نقش آن در توسعه منابع انسانی دانشگاه، نشریه منابع انسانی، پیاپی 13، ص 31-45. 1390.
14. خالصی، شهناز. رابطه سبک و کیفیت زندگی کاری با میزان کارآفرینی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه، کارشناسی ارشد، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. 1395.
15. خانمحمدی، ثریا . سنجش و تحلیل رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی با روش تجزیه‌وتحلیل چندمعیاره، کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتیارومیه، دانشکده فناوری‌های صنعتی،1395.
16. خاوری، لیلی و یوسفیان، جواد. « مقایسه رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی غیرفعال و فعال در ورزش دانشگاه یزد»، فصلنامه المپیک، شماره ۱، ص ۴۹_۶۰. 1386.
17. خسروی، زهره . « بررسی عوامل فشار آفرین شغلی و تعیین عوامل پیش‌بینی کننده رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه الزهرا (س)»، فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان‌شناختی زنان، دوره 1، شماره 3، ص 90_124. 1382.
18. دانشمند، محبوبه. بررسی ویژگی‌های شخصیت و سرمایه روان‌شناختی با رضایت شغلی در اعضای هیئت‌علمی دانشگاه، کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،1395.
19. دانشمندی، محمد؛ حبیبی، هنگامه؛ سیرتی نیر، مسعود؛ زارعیان، آرمین و پیشگویی، امیرحسین. «رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای منتخب نظامی»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره 12، شماره ۶، ص 466_۴۵۸. 1391.
20. دهقانی، رضا. بررسی تناسب فرد- سازمان و تأثیر بر رضایت شغلی در سازمان‌های دوقطبی (شواهدی از دانشگاه)، کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز، دانشکده مدیریت و حسابداری،1391.
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 112 |
22. رحمانی، سلیمان. مطالعه رابطه چابکی سازمانی و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی و کارکنان دانشگاههای پیام نور استان کرمانشاه، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب،1394.
23. رشادت جو، حمیده؛ داودی، محمدحسین و پروهان، روح‌انگیز. ارائه مدلی برای افزایش رضایت اعضای هیئت‌علمی مراکز آموزش مجازی، نشریه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت، شماره ۶۴، ص ۲۷_۴۴. 1399.
24. رفیعی، محمد؛ جهانی، فرزانه و موسوی پور، سعید. « بررسی رضایت شغلی اعضاء هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال ۱۳۸۸»، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، شماره ۱، ص 45_۳۵. 1390.
25. رنجبر، منصور و وحید شاهی، کوروش. بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، نشریه گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، دوره 4، شماره ۲، ص 92_99. 1386.
26. زارعی، حمیده. عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های کشاورزی ایران، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده کشاورزی
27. زمین پرداز، مهدی. بررسی تأثیر جوسازمانی بر رضایت شغلی کارمندان دانشکده فنی مهندسی دانشگاه اصفهان، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان مرکزی، مرکز پیام نور دلیجان.1394.
28. زمینی، سهیلا و حسینی نسب، داود. « بررسی رابطه فرهنگ‌سازمانی در میان اعضای هیئت‌علمی و با رضایت شغلی کارکنان دانشگاه تبریز»، مجله مدیریت فرهنگ‌سازمانی، دوره 7، شماره 20، ص 121_138. 1388.
29. سرداری، صدیقه. بررسی و مقایسه رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد و دولتی زنجان بر مبنای نظریه دوعاملی هرزبرگ، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم تهران،1380.
30. سلطان‌زاده، وحید؛ قلاوندی، حسن و فتاحی، مسلمو « بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و رضایت شغلی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه شیراز»، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، شماره ۲، ص 149_۱۲۵. 1391.
31. سلطانی زاده، نرگس. بررسی تأثیر فرهنگ‌سازمانی بر رضایت شغلی در کارکنان دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی (کارمندان و اعضای هیئت‌علمی)، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده مدیریت و حسابداری،1393.
32. سلیمانی‌نژاد، علی و دریس، سکینهو. «بررسی رابطه بین تعهد سازمانی، کیفیت زندگی کاری و ویژگی‌های شخصیتی با رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده علوم پزشکی آبادان»، اولین کنفرانس ملی مدیریت، روانشناسی و علوم رفتاری، تهران. 1400.
33. سلیمی، قربانعلی. بررسی رابطه فرهنگ‌سازمانی با میزان رضایت شغلی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه قم، کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان،1388.
34. شکری، عادل؛ دانا، تورج؛ حمصی، امیرهومن و توتونچیان، سولماز.« بررسی ارتباط بین استرس شغلی و رضایت شغلی در اعضای هیئت‌علمی دانشگاه مطالعه موردی یک دانشگاه در تهران»، نشریه مدیریت نوآوری و راهبردهای عملیاتی، دوره ۴، شماره ۱، ص ۷۳_۸. 1402.
35. شکوهی آشان، بدر؛ فخرایی، سیروس و ابراهیم پور، داود. «بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی مراکز آموزش عالی شهرستان مراغه»، نشریه مطالعات جامعه‌شناسی، شماره ۴، ص ۶۹_۸۶. 1389.
36. شکیب، عبدالحمید؛ رجایی، علیرضا. «عوامل مؤثر بر رضایتمندی شغلی استادان دانشگاه آزاد اسلامی»، فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، دوره 2، شماره 8، ص 285-297. 1385.
37. صافی، محمدهادی؛ فلاحی خشکناب، مسعود؛ راسل، مهدی و رهگذر، مهدی.« رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره ۴، ص 323_332. 1389.
38. طاهری، ماهدخت؛ اسدی لویه، عطاالله؛ خوشرنگ، حسین . ارتباط بین سبک‌های رهبری مدیران گروه‌های آموزشی و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی، مجله پرستاری و مامایی جامع‌نگر، شماره ۱، ص ۵۶_۶۳. 1393.
39. عزیزیان کهن، نسرین . سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشکده‌های تربیت‌بدنی ایران و ارائه مدل بهینه، دکتری تخصصی، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران،1393.
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 113 |
41. غلامی قلعه، فرزانه. بررسی رابطه بین مهارت‌های ارتباط کلامی کارمندان و رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور استان اصفهان، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،1393.
42. فروغی، فیض‌الله؛ خرازی، هادی؛ ایرانفر، شیرین؛ رضایی، منصور.« رضایت شغلی و عوامل مؤثر بر آن از دیدگاه اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه»، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲، ص ۳۳۵_۳۴۲. 1386.
43. قموشی، زهرا؛ پورکریمی و احتشام، زهرا. «پیش‌بینی چندگانه رضایتمندی شغلی با استفاده از مولفه های بالندگی حرفه ای اعضای هیئت‌علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی»،نشریه نامه آموزش عالی، پیاپی 64 ، ص 7 -24. 1402.
44. کریمی، سعید . «بررسی عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره 23، ص 89_104. 1385.
45. محرابی، محبوبه .« بررسی میزان رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور استان هرمزگان و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن در سال 1390»، پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان ۱۳۹۲، دوره ۳، شماره ۵، ص ۱۱۸_۱۲۳. 1390.
46. محمودی، سارا؛ حسنی، محمد؛ حسین پور، علیرضا؛ بقایی، رحیم .بررسی رابطه بین هویت‌سازمانی با رضایت شغلی و رفتار فرانقش در میان اعضای هیئت‌علمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،1391.
47. مصطفی نژاد، چیمن. بررسی رابطه بین پاسخگویی با رضایت شغلی و درک از سیاست‌های سازمانی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه، کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،1391.
48. ملکشاهی، فریده؛ فرهادی، علی و امینی، فریبا. «بررسی رضایتمندی شغلی اساتید هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی لرستان»، فصلنامه یافته، شماره ۱، ص ۴۸-62، 1389.
49. موتمنی، همایون؛ حاجی زاد، محمد و صالحی، محمد. «بررسی انتظارات و عوامل مؤثر بر رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان مازندران»، مجله مهارت‌های روانشناسی تربیتی، شماره ۷، ص ۵۵_۶۴. 1390.
50. مهدوی، انیسه؛ حسومی، طاهره. « تعیین رابطه به‌کارگیری فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات با رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن»، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره ۳، ص ۲۷_۴۴.
الگوی راهبردی ارتقای رضایت شغلی اعضای.../ طاها عشایری و همکاران 114 |
51. میرکمالی، سید محمد نارنجی ثانی، فاطمه. بررسی مقایسه‌ای رابطه کیفیت زنگی کاری و رضایت شغلی بین اعضای هیئت‌علمی دانشگاههای تهران و صنعتی شریف، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،1386.
52. نقیبی، ترانه؛ جمشیدی، محمدرضاو دوبختی، فرامرز.«بررسی میزان رضایت شغلی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی زنجان و عوامل مؤثر بر آن در سال ۱۳۹۲»، مجله توسعه آموزش در علوم پزشکی، شماره ۲۱، ص 130-108. 1395.
